Louis Baretta

 

(1866 – 1928)

 

 

 

 

Geen Christus werd zo gekruisigd.

Geen Beethoven werd zo doof.

Geen Baudelaire had zo’n douairière.

Geen kunstenaar had zo’n geklist haar.

Geen Brusselaar was zo raar en naar.

 

 

 

Hendrik Carette

 

 

De wilde haardos van Giovanni Papini

 

De belangrijkste exponenten van het vooroorlogse futurisme zijn fascisten geworden, behalve Giovanni Papini die katholiek is geworden en Storia di Christo

heeft geschreven.           

Antonio Gramsci, in een brief aan kameraad Trotski uit 1922    

 

 

Precies honderd jaar geleden op 21 september 1905 voltooide de toen nog jonge Italiaan Giovanni Papini (1881 – 1956) zijn boek Il crepuscolo dei filosofi en begon hij zijn virulent voorwoord ‘Lezing van het voorwoord is noodzaak’ met de onthutsende verklaringen die de heftige toon en de hoog gegrepen bedoelingen van zijn uniek boek uitstekend weergeven : Dit boek is niet te goeder trouw. Het is een gepassioneerd en onrechtvaardig boek – onstuimig, eigenzinnig, genadeloos, gewelddadig, controversieel, brutaal als alle boeken van wie haten en liefhebben en zich daar niet voor schamen. Zelfs Nietzsche, die toen nog maar vijf jaar dood was, zou bij leven en welzijn niet licht geniesd hebben indien hij dit voorwoord en dit boek alsnog had kunnen lezen. Zo stelt deze Papini niet zonder enige jeugdige overmoed en  bravoure : Aldus resulteert mijn boek in een bloedbad, een moordpartij, een openbare slachting. Ik heb mij zo uitgesloofd bij het doodslaan en verscheuren dat de gevestigde beoefenaren van serieuze, meticuleuze en objectieve geschiedschrijving er van zullen trekkebekken. En eindigt hij zijn voorwoord met de woorden  : en ik weet zeker dat er, ondanks het smalend zwijgen der verheven filosofen en poseurs van de hoogdravende wetenschap, onbekende jonge vrienden zijn die temidden van de zweepslagen en dolkstoten heuglijke pagina’s en paden zullen vinden. Deze laatste uitspraak maakt deze onverschrokken Italiaan zeker waar. Dit boek dat als Het avondrood der filosofen (Soesterberg : Uitgeverij Aspekt, 2004) vertaald werd uit het Italiaans door de Nederlander Robert Lemm, die eerder al de dichtbundels Het geheimschrift en De gezworenen (voor De Bezige Bij) van de geniale Borges uit het Spaans mocht vertalen, werd ook nog voorzien van zijn degelijke instructieve inleiding en ik citeer de twee eerste zinnen van het achterplat : De verwantschap tussen Jorge Luis Borges en Giovanni Papini ligt voor de hand. Papini heeft in zijn grote dagen als tegendraadse essayist via het Italiaanse podium een stuk wereldopinie beheerst. Robert Lemm beëindigt zijn inleiding dan ook met een verwijzing naar deze Borges die Papini als een ten onrechte vergetene zag. En ik beken maar al te graag dat ik ook hier eens te meer de erudiete eminente Borges op zijn woord geloof. Zeker na mijn lectuur van dit boek waarin Papini tegen de filosofie van die filosofen, die in zijn tijd belangrijk waren of als leerstof in het toenmalige hoger onderwijs golden (meer bepaald van het eind van de achttiende eeuw tot aan het begin van de twintigste eeuw), stringent durfde ten strijde trekken. Papini begint groots en begint dus dadelijk met Immanuel Kant (1724-1804) , de vreedzame professor van Koningsbergen , of de ongekroonde Pruisische koning van de filosofie, die hij van zijn troon heeft gestoten en van wie hij het leven, het systeem en de zedenleer, kortom het hele bouwwerk in vijf hoofdstukken beschrijft en ontmantelt. Om wreedaardig te besluiten :  Kant is een dwaalgeest geworden, een warhoofd, een bedrieglijke methode. Kant heeft zich van kant gemaakt om te leven.  Daarna komt hij bij George Hegel (1770-1831) en ook hier analyseert en becommentarieert Papini op grootse en genadeloze wijze de antiromantiek van deze rebelse romanticus, hoewel hij grootmoedig toegeeft dat Hegel, een pessimistisch denker wiens doel het universele optimisme is, – na ook deze filosoof te hebben ontmaskerd – toch een groot kunstenaar is geweest, want zo besluit hij : Zijn systeem is schitterend, gedurfd, grandioos. In zijn derde hoofdstuk komt Papini dan oog in oog te staan met Schopenhauer en ook op dit station van het scepticisme aanbeland laat de geest en de pen van deze schitterende Papini geen moment twijfelen aan zijn inzicht en zijn niet te imiteren stijl. Zo schrijft  hij om de tijdgeest en de sfeer van de negentiende eeuw te schetsen : Nadat de revolutionaire rook is opgetrokken, zijn de Duitsers uitgeraasd; hun jeugdige overmoed ruimt het veld voor een bezadigd scepticisme. Een verstandige slok bier onder het toeziend oog van het gezag is te prefereren boven de te bedwelmende dranken van de romantische hoogvliegerij. (…) En die man, die nooit jong is geweest, werd de eerste mistroostige van zijn Heimat : Arthur Schopenhauer. En soms zou je haast hopen dat de woorden van Papini ook echt bewaarheid zouden zijn geweest en dus profetisch waren, indien na die eeuw (de 19^de) niet ook die vorige gruwelijke twintigste eeuw was gekomen. Pas na deze zojuist geciteerde woorden begint Papini aan zijn analyse en commentaar en ook hier spaart hij de roede niet. Zo schrijft hij op superieure wijze : Iedereen weet dat Schopenhauers wijsbegeerte niet een  eigen, op zichzelf staand huis is, maar meer weg heeft van een galerij met oude wetenswaardigheden. Verder stelt Papini verrassend genoeg dat de idee van de  Wil bij Schopenhauer haar oorspong vond in zijn trotse afgunst.

Dan verlaat hij Germanië en komt hij bij de Fransman Auguste Comte (1798-1857) en hoewel zijn vernietigende toon ook hier niet milder wordt, vormt dit hoofdstuk, samen met het volgende hoofdstuk over de Engelsman Herbert Spencer (1820-1903), het minder sterke deel van dit meeslepende boek en dit allicht omdat deze beide heren als wijsgeren niet van de statuur van de anderen in dit boek waren. Zo schrijft Papini over Spencer en passant op subtiele en sublieme wijze de volgende geestige en spottende woorden : Zijn gezondheid bleef goed tot aan zijn tachtigste en over visvangst had hij niet te klagen, vooral niet in Schotland, waar hij veel forellen uit het water trok.

Maar met zijn zesde en laatste aanvalstocht in het filosofische land van Friedrich Nietzsche (1844-1900) komen wij op de barre hoogten, te midden van de ijle berglucht van een denker van wie Papini al dadelijk denkt dat hij zijn  geheim heeft ontdekt en dit geheim schuilt volgens deze paradoxale Papini zowaar in één enkel woordje : zwakte. En hoewel veel Europese denkers en dichters niet eens in de schaduw van deze Nietzsche konden treden, schrijft Papini : Maar al zijn passie, al zijn lyriek, al zijn scherpzinnigheden konden geen echte filosoof van hem maken. En misschien had Papini het in extremis wel bij het rechte eind. Wie zal Papini tegenspreken wanneer hij onomwonden verklaart : schone poëzie kan slechte filosofie niet redden. Of  nog sterker : Welk een verschil tussen zijn leven als docent Grieks en rondzwervend dichter en dat van krijgszuchtig supermens en heerser waar hij van droomde! En hoewel Papini zelf geen filosoof was, stelde hij volgens Robert Lemm toch de filosofie boven de literatuur. Toch was Papini, die zijn tijdgenoten graag kastijdde en provoceerde, wel niet zo dom en ongeletterd dat hij niet zag dat Also sprach Zarathustra het schoonste dichtwerk is dat er sinds de Faust in het Duits is geschreven. Een Nietzsche zonder Umnachtung (na Turijn) is nu eenmaal geen Nietzsche meer en toch gaat Papini heel ver in zijn scherpe aanvallen op en analyses van Nietzsche. Maar allicht ligt de haat van Nietzsche tegen het christendom ook aan de basis van de afkeer van Papini die ons hier aan het eind zelfs herhaaldelijk met bijbelcitaten om de oren slaat om de verziekte denkbeelden van deze tragische Duitser alsnog te ontkrachten. Papini was toen trouwens nog geen katholiek. Hij zou later wel een bekeerling worden en wat voor een… Een fervente gevaarlijke katholiek in de stijl van een Léon Bloy en dus zeker geen lauwe tolerante kerkganger. Het Vaticaan hield dan ook bevreesd de adem in wanneer in Italië weer een boek of een artikel van deze paapser dan paapse Papini verscheen.

Met de onverwachte uitgave van de vertaling van dit boek heeft deze uitgever alleszins de belangstelling voor Papini opnieuw gewekt.  Voor mijn part mogen ook alle andere vergeten of verboden boeken van deze Italiaan dadelijk worden vertaald en heruitgegeven. De wereldberoemde Umberto Eco verwijst in zijn meest recente boek Over literatuur ( Amsterdam : Bert Bakker, 2003) wel naar Parmenides en Pascal, maar niet één keer naar zijn verzwegen landgenoot. Ook  in zijn essay ‘Het eeuwige fascisme’ uit Vijf morele dilemma’s (Amsterdam : Bert Bakker, 1998) komt zijn naam niet voor en ook vele andere geleerden schijnen Papini te zijn vergeten, behalve dan uiteraard mijn geliefde Borges.             

En tenslotte raad ik de lezers aan om ook even te kijken naar de kleine pasfoto op het stofomslag van dit hier bejubelde boek. Ook zij zullen ongetwijfeld onder de indruk zijn van de grote wilde haardos van deze toen nog jonge verschijning. Alsof de natuur (of God) het toen absoluut noodzakelijk vond om het voorhoofd, de schedel en de hersenen van Giovanni Papini op een natuurlijke, maar ook op een welhaast bovennatuurlijke wijze te beschermen en te vrijwaren.

 

                                                                                                            Hendrik CARETTE           

                                                                                   

Zeventien haiku

 

                                                      vlinder in de trein

                      mijn god dacht ik als daar maar 

     geen haiku van komt

                          Ilja Leonard Pfeijffer, geen haiku

 

1. Een rauwe mossel

    of een oester smaakt naar zee

    die weer drinkbaar is. 

 

2.  Tussen land en zee

     ligt het wak getijdenland.

     Het wacht op de vloed.

 

3.   De tocht naar het wad

     gaat recht door de waddenzee.

     De laarzen zuigen. 

 

4.   Mijn gelakte stok

      is de staf van een pelgrim

      die nergens heengaat.

 

6.  Het boek beschermt mij

     tegen de onwetendheid.

     Wie zal het schrijven?

 

7.  Die rode landwijn

     laat mij haken naar de zon

     boven het zuiden.  

 

 

 

 

8.  De man en de zwaan

     zingen een laatste gezang.

     Even zwelt de maan. 

        

9.  Die plompe toren

     helpt de zeelieden niet meer.

     Hij staat nu te ver. 

 

10.  De magnolia bloeit

      met tulpvormige bloemen

      maar blijft een bastaard.

 

11. In zijn donker woud

      verscholen vind ik zijn weg.  

      De plek is ontgrond.   

 

 12. Honderden meters

       hoog aan de zomerhemel 

       zingt de leeuwerik.        

           

13.  Die oude blazer,

      hij blaast al die demonen

      uit zijn geest en lijf.

 

14. Is dat vuur dat smeult

      het heilig vuur dat nog brandt

      of slechts een strovuur?

 

15. Sinds die nacht heb ik    

      de borsten van haar boezem

      niet meer aangeraakt.

 

 

     

16. Zie, dit is het land

      dat meer dan eens mijn voeten

      heeft mogen voelen.                                   

         

17. De dichter slaapt slecht.

      De Muze kan niet wachten

      tot de priester komt. 

     

 

 

 

Hendrik Carette

 

 

Gouden tijdperk

 

 

Geluk was een fles cider in Normandië.

We waren nog niet oud en niet gefortuneerd.

Walcheren was nog een eiland

en ook Schouwen-Duiveland.

Rusland was de machtige Sovjet-Unie

en strekte zich uit van de Witte tot aan de Zwarte Zee

en daar leefde zelfs nog Anna Achmatova.     

Niemand ging toen al naar Nepal

en zeker niet naar het Thailand van koning Boemibol.

De Duitsers hadden dan wel de oorlog verloren,

het land was veilig want onze koning Leopold

kon steunen op honderdduizenden loyale Leopoldisten.

Op de eerste maandag van de maand mei

kwam het boerenvolk massaal naar de stad.

In de zomer wilde iedereen naar de kust.

In de winter wilde iedereen naar de besneeuwde bergen.

Wie geen toekomst had trok naar Argentinië

of koos voor onze Congo.

Op het platteland waren nog oude haarden   

en in 1958 zag ik het Atomium.  

Niemand was melaats of leed aan lepra.

Iedereen was arm en gelukkig.

 

 

Hendrik Carette

 

  

 

 

 

U bent uitgenodigd voor de voorstelling

van de nieuwe (zevende) dichtbundel

Een zeemeermin aan de monding van het Zwin

van Hendrik Carette

                       

die in april 2011

werd uitgegeven door het PoëzieCentrum.

(78 blz. , ISBN 978 90 5655 444 6

__________________________________________________

Zaterdag 7 mei e.k. om 16.00 uur

in de bovenzaal van het Toreken

op de Vrijdagmarkt, nr. 36 te Gent

(info: tel. 09. 225 22 25,w.tibergien poeziecentrum.be)

__________________________________________________

De uitgever Willy Tibergien spreekt een welkomstwoord

Prof.dr. Erik Spinoy houdt een toespraak 

De dichter leest acht gedichten

Receptie aangeboden door de uitgeverij

 

Hana wa sakuragi hito wa bushi

 

Jean Mabire (1927-2006)

 

Zo luidt het motto dat Jean Mabire in het Japans en in de Franse vertaling bij zijn machtig, onthutsend en schitterend boek Les Samouraï (eerst in 1972 bij Balland te Parijs uitgegeven en nadien in 1987 als pocket nr. 3983 in de reeks ‘Le livre de poche’) ons heeft aangeboden. De Franse vertaling van dat motto dat hier bovenaan staat is : “De même que la fleur de cerisier est la fleur par excellence, de même parmi les hommes, le samourai est l’homme par excellence. » Of door mij in het moderne Diets hertaald  : “Zoals de bloem van de kerselaar het mooiste bloeit, zo is ook onder de mensen, de samourai de mooiste mens.”     

Vandaag op 29 maart is het exact vijf jaar geleden dat de schrijver – soldaat Jean Mabire (1927 – 2006) in Saint-Malo is overleden. En de ironie van het lot wil dat deze grote Normandiër in het Keltische Bretagne is gestorven. Jean Mabire was tijdens zijn lang en vruchtbaar leven een journalist, een schrijver en als officier (parachutist en patriot) in dienst van zijn vaderland. Hij lanceerde al in 1949 zijn eigen periodiek Viking dat tot in 1955 heeft bestaan. Hij werd eerst onder-luitenant bij het eerste bataillon in Montauban en beëindigde, beladen met diverse decoraties,  zijn militaire dienst als reserve – kapitein. Als schrijver kwam hij in 1963 met brio in de Franse letteren binnen met zijn pamfletessay met de mooie titel Drieu parmi nous (en dus niet Dieu, want hier gaat het uiteraard om de Franse fascist en dandy Pierre Drieu la Rochelle van wie onlangs bij uitgeverij Krisis zijn boek Textes politiques 1919-1945 uitkwam) dat bij La Table Ronde verscheen en dat nog in 2002 moest herdrukt en heruitgegeven worden. De onverwoestbaar strijdende Mabire had vier grote onderwerpen of themata die in zijn talrijke boeken, die soms zeer succesrijk waren, liggen verspreid. Hij hield heel veel van zijn Normandië, (geschiedenis, helden,  sagen, mythologie en mysteries) met als voorbeeld zijn Histoire de la Normandie (Hachette, 1976, dat herhaaldelijk werd herdrukt). Zijn grote belangstelling voor de militaire geschiedenis. Met hier als voorbeeld La Division Charlemagne (Parijs, Fayard, 1974) een cultboek dat eveneens herdrukt moest worden. Ten derde zijn duidelijke politieke overtuiging die ik nog het best kan omschrijven als een fervente Europese nationalist die de tweede wereldoorlog als een burgeroorlog beschouwde en die zijn voorkeuren en verwantschappen alom en allerwegen durfde te uiten in zijn artikelen en boeken. Hier twee voorbeelden; zijn boek over de advocaat van diverse rechts-nationalistische figuren;  Tixier-Vignancour : histoire d’un Français (L’Esprit Nouveau, 1965, heruitgegeven in 2001) en Patrick Pearse, une vie pour l’Irlande (Terre et Peuple, 1998). Ook als romanschrijver was hij actief en publiceerde hij nog vier romans, waarvan er twee werden bekroond en waarvan ik hier één titel geef : Les Paras perdus (Presse de la Cité, 1987). En ten slotte hield onze fascinerende en gefascineerde Jean Mabire ook zeer veel van de zee en het maritieme leven. En ook hier weer één boek Évasions fantastiques (gekozen uit zeven, dat opnieuw niet kon volstaan met één uitgave, maar nog in 2002 werd heruitgegeven als Les Évadés de la mer).

Toch vrees ik dat vele van deze schitterende en hoogst originele boeken hier in Brussel en zelfs in Rijsel of Parijs, zelden of nooit te koop en in elk geval slechts moeizaam te vinden zullen zijn (we kennen de perfide kanalen van het politiek – correcte denken dat vele tentakels heeft). Misschien moeten we daarvoor wel naar het diepe zuiden van Frankrijk naar een abdij of naar een gespecialiseerde boekhandel die deze haast verboden cultboeken wèl durft te verspreiden en te verkopen. Jean Mabire mag dan al vijf jaar dood zijn, mijn bewondering voor deze Frans -Normandische samourai met zijn politiek testament L’Écrivain, la Politique et l’Espérance (1966, 1994 en 1999) wordt almaar groter en groter. Tot ikzelf misschien ooit een Dietse samourai mag en kan worden.

                                                                                                                                                                                                                                                Hendrik  Carette

 

 

                                                                                   

 

 

 

 

Echte dichters zullen afwezig zijn op 2 april in de Vooruit in Gent !!!

 

 

Op 2 april zal de Nacht van de Poëzie doorgaan in de Gentse Vooruit. Met enige verwondering en verbijstering las ik de namen van de dichters en kon nergens de namen van de volgende echte dichters (geen performers en geen potsenmakers, geen valse poëten en proleten, geen poseurs en parasieten, geen postjesjagers en geen prozaïsche prozaschrijvers) vinden. Ik geef de namen van deze dichters en dichteressen die aldaar aldus niet mogen optreden en voorlezen in alfabetische volgorde : Frans Boenders, Hendrik Carette, Paul Claes, Lut de Block, Frank de Crits, Jozef Deleu, Frans Deschoemaeker, Aleidis Dierick, Philip Hoorne, Henri-Floris Jespers, Gwy Mandelinck, Bert Popelier, Renaat Ramon, Hedwig Speliers, Willy Spillebeen, Erik Spinoy, Lucienne Stassaert, Mark van Tongele, Geert van Istendael en onze nog altijd levende en schrijvende nestor Hubert van Herreweghen die nota bene geboren werd in 1920.  Om dan nog niet te zwijgen van de Grote Drie van de Nederlandse poëzie : H.C. ten Berge, Herman Hendrik ter Balkt en Jacques Hamelink. Dit is een literair schandaal. Wie is hiervoor echt verantwoordelijk? En dan maar klagen dat het publiek geen belangstelling meer heeft voor het moeilijke genre van de poëzie. Maar ondertussen wel wereldberoemde dichters als Steven Grietens, Andy Fierens, NoN, Jan Bucquoy, Kenny de Thaey, Antoine Boute en ACG Vianen vragen en uitnodigen. (Niemand heeft al ooit één goed gedicht van deze geestigaards gelezen!)           

Dit is betreurenswaardig, niet zozeer voor de geweigerde, verzwegen of gecensureerde dichters zelf als wel voor de echte liefhebbers van poëzie die een verminkt geluid en een vertekend beeld van de poëzie krijgen en de stem van hun al dan niet geliefde of vermaledijde dichters daar in Gent helemaal niet kunnen zien, aanhoren en beluisteren.  

 

Hendrik Carette, dichter    

Brussel, 28 maart 2011

Echte dichters zullen afwezig zijn op 2 april in de Vooruit in Gent !!!

 

 

 

 

 

Op 2 april zal de Nacht van de Poëzie doorgaan in de Gentse Vooruit. Met enige verwondering en verbijstering las ik de namen van de dichters en kon nergens de namen van de volgende echte dichters (geen performers en geen potsenmakers, geen valse poëten en proleten, geen poseurs en parasieten, geen postjesjagers en geen prozaïsche prozaschrijvers) vinden. Ik geef de namen van deze dichters en dichteressen die aldaar aldus niet mogen optreden en voorlezen in alfabetische volgorde : Frans Boenders, Hendrik Carette, Paul Claes, Lut de Block, Frank de Crits, Jozef Deleu, Frans Deschoemaeker, Aleidis Dierick, Philip Hoorne, Henri-Floris Jespers, Gwy Mandelinck, Bert Popelier, Renaat Ramon, Hedwig Speliers, Willy Spillebeen, Erik Spinoy, Lucienne Stassaert, Mark van Tongele, Geert van Istendael en onze nog altijd levende en schrijvende nestor Hubert van Herreweghen die nota bene geboren werd in 1920.  Om dan nog niet te zwijgen van de Grote Drie van de Nederlandse poëzie : H.C. ten Berge, Herman Hendrik ter Balkt en Jacques Hamelink. Dit is een literair schandaal. Wie is hiervoor echt verantwoordelijk? En dan maar klagen dat het publiek geen belangstelling meer heeft voor het moeilijke genre van de poëzie. Maar ondertussen wel wereldberoemde dichters als Steven Grietens, Andy Fierens, NoN, Jan Bucquoy, Kenny de Thaey, Antoine Boute en ACG Vianen vragen en uitnodigen. (Niemand heeft al ooit één goed gedicht van deze geestigaards gelezen!)           

 

Dit is betreurenswaardig, niet zozeer voor de geweigerde, verzwegen of gecensureerde dichters zelf als wel voor de echte liefhebbers van poëzie die een verminkt geluid en een vertekend beeld van de poëzie krijgen en de stem van hun al dan niet geliefde of vermaledijde dichters daar in Gent helemaal niet kunnen zien, aanhoren en beluisteren.  

 

 

 

Hendrik Carette, dichter    

 

Brussel, 28 maart 2011

 

Een treinreis naar het noorden des lands

                                 voor de haikudichter Herwig Verleyen

 

Een koterij, een weiland, een silo en een korenveld schuiven voorbij.

Dit is een land voor grutters (grauwe erwten) en norse grondwerkers.  

 

Triangels tintelen en rinkelen aan slagbomen met rode noodsignalen

en trage zwarte rivieren verdwijnen in tunnels en stilstaande kanalen.

 

Schonkige koebeesten schurken zich tegen de wind en een bleek kind

blijft naar ons wuiven tot onze wagon verglijdt over een ijzeren brug.

 

Het linnen ligt gewassen op het Groninger gras. Een melkmeisje lacht.          

Onze trein rolt noordwaarts naar waar de nacht en de veerboot wacht.

 

Hendrik Carette