WONDEREN VAN MIJN WERELD

Wij waren boven de wereld en de wereld was boven ons en drukte zwaar op ons.

Nescio in Titaantjes

Ik ben een Dietse kosmopoliet want ik heb de dubbele nationaliteit : ik ben een Belg (de realiteit) en ik ben een Dietser (de utopie). En omdat ik over het geheime levenselixer beschik, voel ik mij opeens geroepen om te wijzen op de wereld van de wonderen. Bij elk van de 33 wonderen of wonderlijke fenomenen geef ik ook meestal de aanduiding van de vindplaatsen waar deze wonderen te situeren en te vinden zijn :

            1) de Waddenzee bij eb waar ik ooit pleisterde en waar ik heb gewaad

            2) de kreet van een pauw bij dag   

            3) het gefladder van een kerkuil boven een kerkruïne in Damme bij nacht

            4) het zien van een zwarte blinkende raaf in Raversijde bij windkracht acht

            5) het vinden van een kievietsei in de verzande monding van het Zwin

            6) de frisse zeelucht in Zoutelande

            7) het Zeeuwse licht boven Domburg 

            8) het drinken van een jonge jenever in één van de elf steden van       Friesland, het klein Siberië van de Nederlanden

            9) het blozen van een jonge pachtersdochter in de voutekamer van een boerenhof in Houthulst in het Houtland, aan de rand van  het Vrijbos

            10) het ruisen van de bomen langs de haast onbevaren Damse vaart, aan   de boorden  van het onnutte en stille Napoleonkanaal  

            11) het horen van een akelige misthoorn in de mist van een      novemberdag  op een verlaten strand ergens tussen Breskens en       Cadzand

            12) het staren naar een afgesleten fresco op de vochtige berookte muur van een volkscafé in Frans-Vlaanderen

            13) het eten van een donkerbruine boterham met gezouten boter en droge vis in Lampernisse

            14) de strandvonderij en het strandjutten op het strand van Vlieland

            15) het helmgras en de verstuivende en instortende duinen van Ameland

            16) het drinken van een glas bier ( Bourgogne de Flandre) in café La Laiterie met die witgekalkte gevel in Zuienkerke   

            17) de moeren van het verzonken moerenland

            18) het klotsen van het reiewater tegen de keldermuur van een kelder onder de versteende binnenstad van Brugge

            19) de geur van wierook en smeltende kaarsen in dat kerkje in de duinen van Mariakerke naast de graftombe van James Ensor 

            20) een gemaskerde boeteling in de boetprocessie van Veurne die    blootsvoets op de straatstenen op een stront trapt

            21) het geschreeuw van een zeug die wordt gekeeld en dat tot ver over de akelige akkers van de Achterhoek hoorbaar is

            22) de zondagsrust en het psalmgezang op Walcheren

            23) het gregoriaans gezang in de abdij van Zevenkerken

            24) de rattenkoning in de cloaca van de overwelfde Zenne

            25) de godsdienstwaanzin en de schemering

            26) de onzichtbare rivieren die volgens Nescio naar het ondergrondse meer van de haat vloeien 

            27) een boeddhistische tempel in de Ardennen

            28) het hoorngeschal op de weg van Nijmegen naar Berg en Dal    

            29) een diafane dag op het einde van juni

            30) het promenadeconcert met de opwekkende muziek van de fanfare  van de Vrienden van Sint-Cecilia uit Westende, op een heldere zondagmorgen op de zeedijk van Oostende

            31) de naakte borsten van alle aanwezige vrouwen tijdens een deftig en plechtig colloquium in de symposiumzaal van het kasteel van Male

            32) de bede van de smekelingen en de ruigheid van het hart

            33) de vreemdeling in onszelf, de vreemdeling in mezelf       

                                                                                         Hendrik CARETTE      

laat de meeuwen spreken

Lut de Block in de Poëziekrant

De Poëziekrant is zowat het Staatsblad of de Parochiekrant van de lezende dichters. Deze morgen (vrijdag 2 december) viel het weer in mijn smalle brievenbus want ik ben nog altijd een abonnee. En het is een sterk nummer (november-december 2022). Vooral dan door een nieuwe reeks van twaalf prozagedichten van de onverstoorbare en onnavolgbare dichteres Lut de Block onder de overkoepelende titel Meeuwenpraat. En ik citeer hier even het zevende gedicht onder de titel ‘Zweefkracht’. Maar eigenlijk zou ik ze alle twaalf willen citeren. Omdat ze zo goed zijn en zo fris en frappant. En ook soms sterk moraliserend, want het moge duidelijk zijn dat de meeuwen hier via haar scherpe stem spreken over de mensen en niet omgekeerd. 

            “Zwaartekracht kreeg je met de paplepel mee. Zet die opzij.

            Negeer materie. Zorg dat je rugzak leeg is. Aardse zaken 

            horen bij de aarde. Focus op lichtheid. Het is de zweefkracht

            die je nu omarmen moet. Of net niet. Bij omarming klamp je

            je vast zodat de zwaarte weer vrij spel krijgt. Dat moet je mijden.

            Leer licht en tomeloos te zijn. Vrij als een vogel in de lucht.

            Je moet het ritme van je adem volgen en je bekwamen in zweven

            zwermen, wervelen. Dat is het na te streven vogelperspectief.”  

Chapeau. En meteen bedenk ik dat deze dichteres sinds de dood van Christine D’haen en Aleidis Dierick zeker één van onze betere dichteressen moet zijn. En wetende dat Lut de Block ook nog filosofie heeft gestudeerd verrast zij toch nog wanneer zij hier schrijft: Aardse zaken horen bij de aarde.  Laten wij aan de kust en in het achterland van Vlaanderen waar de meeuwen schreeuwen luisteren naar deze maritieme muzenstem. Ze spreekt staccato en heeft het nodige vogelperspectief.  

                                                                                                         Hendrik Carette

Mijn Agenda

Mijn agenda in de feestmaand december van ’t jaar 2022

Vanavond op VTM 4 is de gewelddadige wrede film te zien van de gebroeders Joel en Ethan Coen No Country for Old Men…Wie beseft nu dat de titel van deze film verwijst naar het eerste vers van het gedicht ‘Sailing to Byzantium’ van de grote Ierse dichter W.B. Yeats: That is no country for old men.

Maar nu terug naar de realiteit:  December was voor mij altijd al een feestmaand; het begon vroeger met Sint-Niklaas maar dan komt mijn verjaardag en dan nog later Kerstdag en Nieuwjaar…    

Daarom voor mijn honderden fans en lezers even een greep uit mijn agenda:

1. Op zondag 4 december rijden wij naar Ninove want daar wordt dan om 16 uur in het Cultureel Centrum op de Graanmarkt het nieuwe boek Tot aan de meet van de sympathieke dichter Willie Verhegghe voorgesteld. Geen andere dichter dan deze authentieke Flandrien heeft met zo’n groot enthousiasme zoveel goede en soms lange wielergedichten geschreven.    

2. Op dinsdag 6 december wil ik als fan en bewonderaar om 19.30 uur gaan luisteren en kijken naar de excentrieke, zeer originele schilderes en schrijfster Charlotte Mutsaers in de Bozaar (wat een lelijke naam voor een aloud cultuurpaleis) in zaal M in Brussel. Haar hondje Plume zal er vermoedelijk niet bij zijn.

3. Op zaterdag 10 december zou ik naar de Hertogstraat in Gent kunnen gaan om Piet Gerbrandy te beluisteren. Maar deze besnorde classicus heb ik al eens ontmoet en ik kan toch niet overal zomaar naar toe gaan. Ik moet ook aan mijn eigen gedichten denken!

4. Op zondag 11 december reizen wij naar het Engels Klooster in de Carmersstraat in Brugge om in de namiddag Hanna Kirsten en Herman Leenders te horenover Guido Gezelle, de grootste dichter van de Nederlanden in de 19 de eeuw. Dezelfde bekende dichter die door Marita Mathijsen in haar boek De lezer van de 19de eeuw

(Amsterdam, 2021) omschreven wordt als De experimentele Gentse (sic) priesterdichter Guido Gezelle wist daarentegen niet tot Noord-Nederland door te dringen… Of hoe ook een erudiete academica zich soms schromelijk kan vergissen.   

5. Op zaterdag 17 december ga ik traditiegetrouw inafzondering naar het vissersdorpje Audresselles (Odersele), een kustplaatsje tussen Boulogne en Calais,aan de zuidelijke rand van ons aller Dietsland. De groene schuimende zee klotst daar heel dicht aan de voet van de grijze soms vervallen en verlaten huizen en de wind waait er soms als een woedende woesteling of als un énergumène.   

                                                                                                                     H.B.C.

                                                                                  Schaarbeek, 30 november 2022

Toen Aleidis nog leefde

Missive voor Aleidis Dierick

De liefde maakt ons niet blind. Zij is een kostbaar dier

dat ons bespringt.

Denk maar aan Leda en haar fladderende zwaan

of aan de maagd en haar eenhoorn

in het ondoordringbaar woud.

Want u weet het: alleen een engel heeft geen angel. 

Hendrik Carette

Gedicht

Het panorama (360°)

                                            Stendhal was een polemische persoonlijkheid.

                                                          Jan Fontijn, Stendhal

Stendhal zag het al vanuit het dal

van bij ’t begin in Grenoble

en later als soldaat van Napoleon.    

Hij zag het bij de beklimming

en afdaling van de Sint-Bernard

te midden van de Alpen.  

Hij zag het als consul in Civitavecchia

starend naar het weelderig krullende haar

van een dame met een zware damesboezem

in een feestelijke balzaal tijdens een galabal

of eenzaam in de straten of op een plein

in één van die noordelijke Italiaanse steden.  

Nooit raakte hij het panorama kwijt

zoals bij een verliefde zijn of haar liefde

nooit verkwijnt en verdwijnt.   

Hendrik Carette

11-juli column

Keer terug naar uw dorp!

Het ‘Keer terug naar uw dorp’, waarop Franstalige tegenbetogers in de jaren zestig Vlaamse betogers in Brussel onthaalden, had blijkbaar diepe historische wortels.

                                 Frank Judo, Het bewaren waard                                              

            Toen ik als piepjonge betoger in Brussel marcheerde in de Marsen op Brussel in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw werden wij verwelkomd door rabiate Franstalige tegenbetogers met een plakkaat waarop stond: Keer terug naar uw dorp!  Mijn zes jaar oudere broer Antoon en ikzelf waren toch wat verbaasd. Wij kwamen beiden uit de oude stad Brugge wat toch bezwaarlijk een dorp kon worden genoemd. En vele andere betogers kwamen uit Antwerpen, Gent, Mechelen en Kortrijk wat ook toen toch al geen dorpen waren. De minachting die uit deze slogan sprak betekende toen dat wij werden beschouwd als kleine boeren die geen Frans konden of wilden spreken en die de pretentieuze grootstad Brussel toen twee keer onveilig maakten met die massale optochten of die Marsen op Brussel. Vele jaren later woon ik al meer dan die decennia in Schaarbeek waar de nu vergeten rebelse flamingant Emmanuel Hiel woonde.

            Jan Greshoff, de Nederlandse vriend van Willem Elsschot, woonde ook ooit in Schaarbeek en emigreerde naar Zuid-Afrika toen het daar voor blanken nog veilig was. De Zuid-Afrikaanse schrijver John Coetzee emigreerde dan weer naar Australië. Leo Poppe vluchtte naar Argentinië. Hendrik de Man vestigde zich in Zwitserland. Stefan Brijs schreef al een boek over zijn nieuw thuisland Andalusië. Ezra Loomis Pound emigreerde naar Italië en zijn graf bevindt zich in Venetië. Lev Trotski vluchtte naar Mexico. Gerard Reve stierf in Zulte. Astère Michel Dhondt vestigde zich over de grens in Maastricht. Wies Moens bleef als balling in Nederlands Limburg. Henri Michaux minachtte België en week uit naar Frankrijk. Multatuli overleed in Duitsland te Ingelheim am Rhein. Cyriel Verschaeve overleed in Oostenrijk in Solbad Hall in Tirol. Bernard Groethuysen die geboren was in Berlijn, die een Nederlandse vader had en een Russische moeder, overleed in Luxemburg, de hoofdstad van het piepkleine hertogdom  Luxemburg. Oscar Wilde crepeerde in Parijs. De Baltische baron Roman Fedorovitch Ungern-Sternberg werd in 1921 gefusilleerd door het Rode Leger in Mongolië. Marguerite Yourcenar bezweek in de noordelijke staat Maine van de Verenigde Staten op het eialnd Mount Desert.  James Joyce overleed in Zürich. Simon Leys, de Chinakenner en de man die Mao ontmaskerde, overleed in Canberra, de hoofdstad van Australië. Lord Byron stierf in zijn geliefde Griekenland. De Roemeense filosoof E.M. Cioran overleed in Parijs en schreef daar al tientallen jaren in het Frans. De Noor Karl Knausgard emigreerde naar het zuiden van Zweden. De Amerikaanse blueszanger en banjoman Deroll Adams stierf in Antwerpen. Koningin Christina van Zweden stierf niet in Zweden, maar in de stad Rome waar ook de Oostenrijkse dichteres Ingeborg Bachmann overleed. De Siberische monnik Grigori Raspoetin werd vermoord in de moerasstad St. Petersburg. De kunstschilder Paul Delvaux overleed in Veurne waar ook de priester en pastoor van Beauvoorde Frans Terrie, de vriend van Anton van Wilderode, overleed. De dorpen waar ik wel graag zou terugkeren zijn Lissewege, Houthulst en Schilde. Of gewoon het Heuvelland om Maaike weer te zien. Of naar Aalbeke om aan te schuiven aan een feestelijke vriendendis.

                                                                                             Hendrik Carette

                                                                                  Schaarbeek, 11 juli 2022

Kleine hommage

De sublieme somberman Remco Campert

            De grote Drie van de Nederlandse poëzie zijn volgens mij Jacques Hamelink, Herman Hendrik ter Balkt en H.C. ten Berge, maar daarvoor was er toch ook nog Adriaan Roland Holst, Hendrik Marsman en Jan Slauerhoff. En achter deze twee beroemde trio’s zweeft de schim van Remco Campert. Wat was ik fier en trots toen in hij in 1975 of 1976 in zijn tijdschrift Gedicht (uitgegeven door De Bezige Bij, waarvan hij de enige redacteur was), –  ik was toen amper dertig jaar oud –   drie gedichten van mij publiceerde in dit tijdschrift (het was nummer zes en het waren mijn drie eerste Friesland-gedichten die voordien werden geweigerd door de Dietsche Warande & Belfort!) waarvan er maar twaalf nummers hebben bestaan. En niet zozeer uit ijdelheid maar omdat dit feit voor mij een persoonlijke bevestiging was of een bewijs dat ik altijd maar gedichten moest schrijven. Altijd maar.       

            Zoals hij de woorden altijd maar in zijn prachtig en triest gedicht ‘Lamento’ dat hij zo goed zèlf kon voorlezen. Zonder stemverheffing, zonder literaire pose. Zonder enige valse sentimentaliteit, zonder hoogdravendheid. Met gevoel voor timing en met zijn heel eigen stem. Licht sardonisch en altijd maar en sourdine. Een groot dichter in zijn kleine open cocon. En deze twee laatste woorden zijn zijn woorden.

                                                                                             Hendrik Carette

                                                                            Schaarbeek, Zondag 10 juli 2022

DE WERELD en ik

Zeven brandend actuele vragen

Zijn er nu nog gevaarlijke slangen op het Slangeneiland in de Zwarte Zee?

*

Zou Wladimir Poetin het niet betreuren dat het tsaristische Rusland in de negentiende eeuw het koude onherbergzame Alaska verkocht aan de Verenigde Staten van Amerika?

*

Zou er verlichting en verwarming zijn geweest in de grot van Plato?

*

Wie had ooit gedacht dat de Ronde van Frankrijk voor wielrenners zou beginnen

in de Deense hoofdstad Kopenhagen? Is dit geen chauvinisme van de Fransen?

*

Wie heeft geen angst voor de ontelbare zwarte gaten in de ontstellende ruimte die onze kleine blauwe planeet omringt.

*

Welke geleerde baardaap kan ons genezen van de apenpokken?

*

Wanneer komt mijn Messias mij voorgoed bevrijden van mijn lijden?

Hendrik Carette

Schaarbeek, 1 juli 2022

Wie sterft er nu in Torhout ?

Elisée Reclus: Sterven in Thourout

            Sterven In Thourout (Zo klinkt Torhout zowel in het Frans als in het West-Vlaams) het is niet aan iedereen gegeven. En voor de wereldberoemde Elisée Reclus van de gebroeders Reclus was dit toch wel een onverwachte gebeurtenis.  Want volgens de dichter Renaat Ramon in zijn gedicht ‘Ach, Torhout’ in zijn bundel Ansichten (Antwerpen, 1980) is er niets in Torhout. Hoewel de  beroemde normaalschool daar is voor de opleiding van onderwijzers zoals F.R. Boschvogel (Frans Ramon), Jozef Deleu en mijn oudste broer Antoon Carette die daar hebben gestudeerd. En ook de historische waterburcht van Wijnendaele ooit opgericht door graaf Robrecht de Fries.

            En waar de anarchist, geograaf, atheïst, idealist, vrijmetselaar, wereldreiziger Elisée Reclus voor de derde maal de liefde vond en de dood in de armen van zijn geliefde Florence de Brouckère want hij stierf in Torhout in 1905.

            Wie was eigenlijk die ecologist avant la lettre en schrijver van ongelooflijk massieve en exhaustieve boeken? Het antwoord is eenvoudig: hij was een Frans genie die de hele aarde omschreef en vooral al die beken en rivieren, bergen en trieste troepen, vlaktes en valleien, bossen en wouden, ravijnen en meren, vijvers en gletsjers, akers en landerijen. En hij was bevriend met de Russische prins Kropotkine en ook met de Russische grootgrondbezitter en anarchist Bakoenin.

            Hélène Sarrazin schreef de biografie Elisée Reclus ou la passion du monde (Paris: Editions du Sextant, 2004) met een inleiding van de Schot Kenneth White die in Bretagne woont. En Jan-Didier Vincent schreef het boek Elisée Reclus, géographe, anarchiste, écologiste (Paris: Flammarion, 2014). Zelfs een groot verwoed lezer heeft minstens een maand nodig om al zijn instructieve boeken te lezen. Of zou een maand in een verlaten bungalow in het Houtland rond Torhout moeten verblijven om de visie en de gedachten van deze merkwaardige man rustig te bestuderen. En dan zijn er nog zijn brieven aan zijn broers, zijn zusters en zijn vrienden over de hele wereld.     

                                                                       Hendrik Carette                                                                                                   Schaarbeek, Pinksteren, 2022

Bericht

Een literair cadeau

Gisteren vond ik in mijn brievenbus een nieuw boekje van de hand van mijn geleerde vriend Paul Claes. De titel is De pet van Charles Bovary en het werd mooi uitgegeven ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van de culturele vereniging Het Gemenebest in Kalmthout. Het is een mooi cadeau, want er zijn maar 100 (honderd) exemplaren van gedrukt en elk exemplaar werd gehandtekend door de schrijver. Paul Claes heeft al meer dan 120 (misschien is het aantal zelfs hoger!) boeken geschreven en laten uitgeven. Samen met Frans Boenders, Patrick Lateur en Frank Willaert behoort Paul Claes tot een eminent kwartet van geleerde letterkundigen die mij regelmatig verblijden en verrassen door hun eruditie, hun expertise en hun werkkracht. Ik denk of durf, zonder enige ironie of spot, te denken dat dit unieke kwartet mij regelmatig vertroosting biedt in deze nu geheel verloren en geschonden wereld.

                                                                      H.B.C.

                                                     Schaarbeek, 17 mei 2022.